Gelezen: het slimme onbewuste

Een paar maanden geleden kreeg ik het boek “Het slimme onbewuste” kado. Het boek, geschreven door Ap Dijksterhuis, kreeg ik niet zomaar kado trouwens. Het was gegeven met de intentie na te denken over traditioneel ‘funnel’ denken. Dat wil zeggen: zodra iemand jouw online winkel bezoekt; zo min mogelijk afleiden, een product laten kiezen (eventueel helpen) en snel af laten rekenen.

Het boek van Dijksterhuis had ik binnen een paar weken uit trouwens, het leest best prettig. Het is (zoals veel van dit soort boeken, bijv. ‘Blink!‘) een verzameling van onderzoeken, anekdotes en observeringen. Ik haalde er een aantal erg leuke weetjes uit en ook 2 wat ik zal noemen, wijze lessen! Op de wijze lessen zal ik zo terug komen, eerst even de kern van het boek, dan kun je voor jezelf opmaken of het boek interessant voor je is.

über multi-processor

Heel eenvoudig uitgelegd, komt het er op neer dat je onbewuste een über multi-processor heeft en je bewuste eigenlijk daar achteraan hobbelt met een eenvoudige chip. Je bewuste kan 60 b/s verwerken, terwijl je onbewuste met eenvoud 11.200.000 b/s aan impulsen er doorheen jaagt. Eén theorie zou kunnen zijn dat je onbewuste dus altijd ‘aan’ staat en filtert wat relevant voor je is. Zo kan het dus komen dat je op een feestje een goed gesprek kunt hebben, terwijl je ergens achter je in eens jouw naam hoort vallen. Er valt wat (uh… veel) voor die theorie te zeggen trouwens, maar Dijksterhuis stipt meteen aan wat er mogelijk aan schort: “… vrije wil?”.

Als het onbewuste een übermachine is die alles doorlicht en beoordeeld waarvan het resultaat via een doorgeefluik (het bewuste) aan ons bekend wordt gemaakt… hoe ervaren we dan vrije wil? Dit is één van de issues waar Dijksterhuis dieper op in gaat in het boek, maar het was voor mij niet dé reden om het te lezen of er een blogpost over te schrijven.

#1 ‘er een nachtje over slapen’ loont (écht!).

In één van de onderzoeken van Dijksterhuis gaat hij in op de kwaliteit van besluitvorming. In 3 onderzoeksgroepen moesten deelnemers een keuze maken. Er was objectief gezien één echt goed antwoord mogelijk, maar dat was niet voor de handliggend. Groep 1 moest vrijwel meteen antwoord geven. Groep 2 mocht er een paar minuten over nadenken. Groep 3 werd afgeleid met een puzzeltje of een spelletje.

Uiteindelijk bleek dat deelnemers uit de groep die afgeleid werd (3), meestal de juiste keuze maakten. Ook in andere onderzoeken kwamen dergelijke resultaten naar voren. Daar werden deelnemers gevraagd uit 3 posters te kiezen. Na een tijdje werden de deelnemers gebeld en gevraagd hoe tevreden ze waren met hun keuze. Wederom de meest tevreden keuzes kwamen uit die derde groep deelnemers.

Met andere woorden, met bewuste arbeid (er heel hard over nadenken) wordt het resultaat niet beter. Sterker nog, intuïtieve reacties (groep 1) zijn zelfs nog van betere kwaliteit dan die van bewuste arbeid. Dat is voor iemand die normaal zeer methodisch (zie ook het werk van de Eisenberg broers) te werk gaat, zoals ik, een kwestie van loslaten. Alles wat ik bewust doe, lijstjes van specificaties maken en beoordelen bijvoorbeeld, kan mijn onbewuste dus beter én sneller. Het loslaten gaat trouwens best aardig. Gewoon een boek lezen, rondje wandelen en spelen met de hond. Of een tijd geleden toen ik op de terugreis van in de auto van een sollicitatiegesprek. Het was me duidelijk dat ik tussen twee posities zou kiezen. Ik ben een spelletje gaan doen met nummerborden (scheldwoorden verzinnen: BT = BoerenTrien en erger natuurlijk 😉 ) en eenmaal thuis had ik een lekker gevoel bij de beslissing die naar bovenkwam. Het enige waar ik voor moet oppassen, is dat mijn bewuste-ik het resultaat niet alsnog; ‘kapot ga beargumenteren‘. Wat me op #2 brengt…

#2 ‘creativiteit is het resultaat van onbewuste arbeid’.

In het ergste geval betekent dit dat ik mijn beste werk doe terwijl ik Guitar Hero records aan het verbreken ben, in plaats van naar een leeg scherm te staren (of surfen en RSS feeds lezen). Zodra ik daaraan toe ga geven, krijgt ‘procrastening’ een hele nieuwe betekenis natuurlijk. Maar feit is wel dat wanneer je gelegenheid maakt voor je onbewuste om z’n ‘magie’ te doen, je een grote kans hebt op een ‘EUREKA!’. Een spontane inval (= de boodschap van het onbewuste landt bij het bewuste) van meestal de slimste en mooiste dingen. Wat je bewuste daarna nog kan doen, is het beredeneren. Voor jezelf om het te snappen of om het te kunnen uitleggen aan anderen, maar helaas ook een kans om het kapot te beredeneren (omdat je niet goed kunt aanwijzen waarom het nou juist een ‘EUREKA!’ oplossing leek…is!).

Wanneer je een staat van flow meemaakt, ben je trouwens het zuiverste bezig met het resultaat van je onbewuste. Je bent geen bewuste arbeid aan het verrichten, nadenken, maar doen. Je hebt de juiste ader gevonden en de creativiteit spuit eruit. Nou hoop ik eigenlijk dat het mogelijk is om van flow naar flow te werken. Terwijl ik lekker cruise op mijn vloed aan creativiteit; laat ik mijn onbewuste al even broeien op de briefing van mijn volgende project. All I have to do is wait for it… klinkt goed toch?

Bron: Het Slimme Bewuste – Bol.com
lees meer: #1: Our Unconscious Brain Makes The Best Decisions Possible
lees meer: #2: The Power of Unconscious Thought: Does It Result in Creative Problem-Solving?